Depremzedelere İlişkin Hukuk Rehberi Raporu

KAPSAM:

1-    CEZA HUKUKU YÖNÜNDEN (2-3 sayfalar)

Suç Duyurusu

a.    Ölüm Meydana Gelmişse

b.    Yaralanma Meydana Gelmişse

c.    Ölüm ve Yaralanma Meydana Gelmemişse

 

2-    ÖZEL HUKUK YÖNÜNDEN (3-5 sayfalar)

a.    Mirasçılık Belgesi Alınması

b.    Delil Tespiti Yaptırılması

c.    Maddi ve Manevi Tazminat Davaları

d.    Zayi Belgesi Alınması

e.    İş kanunu Kapsamındaki İşçilerin Tazminat ve İşçilik Alacakları

f.     İşverenin Yasal Hakları

g.    Çocuklara Özgü Düzenlemeler ve Çocukların Korunması

 

3-    İDARE HUKUKU YÖNÜNDEN (6. Sayfa)

a.    Deprem Nedeniyle İdari Yargıda Açılabilecek Tazminat Davaları

b.    Yetki ve süre

c.    İspat

d.    Tazminat Miktarı

e.    Ceza davalarının İdari Yargıdaki Davalara etkisi

f.     Devlet Memurlarının Hakları

 

4-    VERGİ HUKUKU YÖNÜNDEN (7. Sayfa)

a.    Depremde Yok Olan Mallar için Emsal Bedel Tespiti

b.    Amortismana Tabi Kıymetler için Amortisman Oranı Tespiti

c.    Deprem Nedeniyle Beyan ve Ödemelerin Ertelenmesi

d.    Vergi ve Cezaların Silinmesi

e.    Bağış ve Yardımların Gelirlerden İndirilebilmesi

 

5-    SAĞLIK HUKUKU YÖNÜNDEN (8. Sayfa)

a.    Tıbbi Müdahalelere Rızanın Verilmesi

b.    Sağlık Hizmetlerinin Sunulması ve Genel Sağlık Sigortası

c.    Ölümün Tespiti ve Ölünün Adli Muayenesi ile Kimliklendirilmesi

d.    Ölüden Organ ve Doku Nakli Yapılması

 

6-    AFETZEDELERE YIKILAN VEYA AĞIR HASAR GÖREN YAPILAR SEBEBİYLE KONUT VEYA İŞYERİ İÇİN SUNULAN DESTEKLER (8-9. Sayfalar)

a.    Hak Sahipliği

b.    Hak Sahipliği Başvurusu

c.    Hak Sahibi Kabul Edilmeyen, Kredi Verilmeyen Durumlar

 

7-    ADLİ MÜZAHARET (ADLİ YARDIMLAŞMA)

CEZA HUKUKU YÖNÜNDEN (10. Sayfa)

 

Sorumluluk, suçu gerçekleştiren kişiye ve meydana gelen neticeye göre farklılık arz etmektedir.

Bu sorumlulukların tespiti için meydana gelen zarar üzerinde delil incelemesi yapılması hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle Enkaz üzerindeki beton, demir, kiriş, kolon vs. parça örneklerinin fotoğraf ve video gibi araçlarla belgelenerek numune olarak edinilmesi önerilmektedir. Aksi takdirde deliller yok olabilecektir. Ayrıca aşağıda izah edilen detaylı suç duyurusu sürecinde de iddiaların ve şikayetlerin somut dayanaklarının bulunması büyük ölçüde önem arz etmektedir.

A.   Ölüm Meydana Gelmişse

 

Suç Duyurusu

Yer: Ölenin eşi, çocukları, eğer bunlar yok ise yakınları suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi vermelidir. Başka bir il ve ilçede bulunma durumunda, suçun işlendiği yer Başsavcılığına gönderilmek üzere de şikayet yoluna başvurulabilir. Takipsizlik kararı verilirse Sulh Ceza Hakimliğine 15 gün içinde itirazda bulunulabilir.

Mağdur: Ölen eşi, çocukları, yakınları, suçtan zarar gören kişilerdir. Bu kişiler şikayet, davaya müdahil olma ve itiraz edip yargılamayı üst mahkemeye taşıma haklarına sahiptir.

Suç: Olası Kast ile İnsan Öldürme Suçu

 

B.   Yaralanma Meydana Gelmişse

 

Suç Duyurusu

Zaman: Mağdurun fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde şikayette bylunması gerekmektedir.

Yer: Yaralananın eşi, çocukları, eğer bunlar yok ise yakınları suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi vermelidir. Başka bir il ve ilçede bulunma durumunda, suçun işlendiği yer Başsavcılığına gönderilmek üzere de şikayet yoluna başvurulabilir. Takipsizlik kararı verilirse Sulh Ceza Hakimliğine 15 gün içinde itirazda bulunulabilir.

Mağdur: Yaralananın eşi, çocukları, yakınları, suçtan zarar gören kişilerdir. Bu kişiler şikayet, davaya müdahil olma ve itiraz edip yargılamayı üst mahkemeye taşıma haklarına sahiptir.

 

C.   Ölüm veya yaralanma meydana gelmemişse

Gündeme Gelebilecek Suçlar: Mala Zarar Verme, Kamu Güvenliğinin Kasten Tehlikeye Sokulması, İmar Kirliliğine Neden Olma, Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve Türk Ceza Kanunu hükümlerince Görevi Kötüye Kullanma Suçları.

Zaman: Mala Zarar Verme suçu bakımından 6 aydır.

Yer: Suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi verilmelidir. Başka bir il ve ilçede bulunma durumunda, suçun işlendiği yer Başsavcılığına gönderilmek üzere de şikayet yoluna başvurulabilir. Takipsizlik kararı verilirse Sulh Ceza Hakimliğine 15 gün içinde itirazda bulunulabilir.

Fail: Olası depreme ilişkin gerekli önlemleri almayan, arama kurtarma çalışmalarının geç, eksik ya da hatalı başlaması neticesinde kayıplara neden olan yetkililer, kamu görevlileri.

Mağdur: Suçtan zarar gören.

 

D.   Karar Kesinleşirse

Herhangi bir nedenle kesinleşen kararlara karşı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru hakkı bulunmaktadır. Bireysel Başvuru süresi kararın öğrenilmesinden itibaren 30 gündür.

 

ÖZEL HUKUK YÖNÜNDEN

A.   Mirasçılık Belgesinin Alınması

Mirasçıların bu sıfatı elde edebilmesi için veraset ilamı almaları gerekmektedir.

Veraset ilamı Noterlik’e veya Sulh Hukuk Mahkemesine başvurularak alınabilir.

Yasal mirasçı olmayanlar, T.C. vatandaşı olmayanlar, Çifte vatandaş olanlar noterlik aracılığıyla veraset ilamı alamazlar.

Eğer kişinin cesedine ulaşılmamış ama öldüpü düşünülüyorsa bu halde ölüm karinesi uygulanır. Ancak kişinin enkazdan sağ çıkmış olması ihtimal dahilinde ise bu halde gaiplik kararı uygulanır.

Ölüm karinesi halinde süre beklemeksizin öldüğü düşünülen kişinin altsoyundan ya da üstsoyundan birisiyoksa mirasçıları süre beklemeden Nüfus Müdürlüğüne başvrabilir.

Gaiplik durumunda Sulh Hukuk Mahkemesinde depremden en az 1 yıl sonra başvurulabilmekte ve 6 ay arayla iki ilan verilmelidir.

B.   Delil Tespiti Yaptırılması

Sulh Hukuk Mahkemesi veya Asliye Hukuk Mahkemesine yapılacak yazılı bir başvuru ile delil tespiti yaptırmak mümkündür. İdareye açılacak bir davada ise İdare Mahkemesinden de dava açıldığında İdare mahkemesinden delil tespiti istemek mümkün olabilir.

Depremzede vatandaşlarımıızın delil tespiti için mahkemeyi beklemeden de görüntü ve yarar deliller ile numune toplamaları tarafımızca önerilmektedir.

 

C.   Maddi ve Manevi Tazminat Davaları

Depremde ölüm, yaralanma gerçekleşmesi hâlinde ölenin mirasçıları ile belirli yakınları ve yaralanan kişiler, taşınır veya taşınmaz malları zarar gören kişiler, aşağıda açıklanan durumlarda, maddi ve manevi tazminat isteme hakkına sahiptir.

Kiracı ise: Kiraya veren kişiye karşı sorumluluk oranınca ayıbın giderilmesi talep edilebilir.

Malik ise: Satın aldığı kişiye, müteahhite, yapı denetim kuruluşu ve denetçi, mimar, mühendise başvurulabilir.

Zarar Gören: Haksız fiil hükümlerine göre yüklenici, denetçi vb. yapı eseri sahibi.

İstenebilecek tazminatlar:

Cenaze/ tedavi giderleri

Kazanç kaybı

Manevi tazminat

Maldaki değer kaybı/onarım giderleri/diğer yapılan masraflar

Süreler:

Satıcı/ Yüklenicinin ağır kusuru varsa 20 yıl

Sigorta tazminatı 6 ay

Yapı denetim firmasına taşıyıcı sistem 15 yıl, taşıyıcı olmayan kısımlar için 2 yıl. Haksız fiilde 2 yıl ve herhalde 10 yıl

Görevli/Yetkili Mahkeme

Davalıların yerleşim yeri mahkemesinde veya depremin olduğu yerdeki hukuk mahkemelerinde açılması gereklidir.

D.   Zayi Belgesi Alınması

Ticaret ile uğraşanlar, serbest meslek erbabı olanlar vergi ve diğer yasa ların emrettiği defter ve kayıtları tutmak ve yasaların öngördüğü sürece bunları saklamak zorundadırlar.

Deprem sonucu sözü edilen defter ve kayıtların kayıp olmuş veya hasar görmüş olması muhtemeldir.

Bu durumda ve ileride vergi yasaları yönünden kusurlu duruma düşmemek ve ceza ödememek için Türk Ticaret Kanunu’nun 82. maddesi gereğince,

Yer: işyerinin bulunduğu yerdeki Ticaret, yok ise Asliye Hukuk Mahkemesine yazılı bir dilekçe ile başvurmak sureti ile zayi belgesi alınması gerekmektedir.İl ve İlçe Kurullarından da alınabilir

Süre: 2 ay

E.   İşçilik Alacakları

İşçi vefat etti ise, vefat eden işçinin SSK (4/1-A) sigortalısı olması hâlinde,her türlü borçlanma süreleri hariç en az beş (5) yıldan beri sigortalı bulunması ve toplam dokuz yüz (900) gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartlarının yerine gelmiş olması koşulu ile; işçinin eşine, 25 yaşından küçük çalışmayan çocuklarına, ana ve babalarına ölüm aylığı bağlanabilmektedir.

Depremde işyerinde vefat ve yaralanma hâlinde işverenin kusurunun daolması hâlinde, yaralanan işçinin ve vefat işçi yakınlarının maddi ve manevi tazminat talep etme hakları bulunmaktadır. Bu hâllerde işverenden talep edilecek tazminatlar için zamanaşımı asgari on (10) yıldır. İş kazası sebebiyle oluşan zararı doğuran fiil aynı zamanda haksız fiil olarak sayıldığından, ceza zamanaşımı süresi kıyas yoluyla uygulanır.

Süre: İşyerinde bulunduğu anda veya işin yürütümü esnasında depreme maruz kalan ve %10 ve üzeri meslekte kazama gücü kaybına uğrayan çalışanın SGK’dan sürekli işgörmezlik ödeneği alma hakkı bulunmaktadır.

 

Ölüm Tazminatı:

Süre: En az 1 aylık ölüm tazminatı ödenmektedir. Hizmet süresi 5 yıldan fazla ise 2 aylık ödeme ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür

Cenaze Yardımı: Kendisi için üç yüz altmış gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken vefat eden sigortalının hak sahiplerine cenaze yardımı verilir.

İşverenin Hakları: işveren işçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması hâlinde iş akdini tek taraflı olarak feshedebilir.

Koruyu Aile ve Evlat Edinme Düzenlemeleri: Başvuru, koruyucu aile olmak isteyen kişi ya da eşlerin bulunduğu yer İl Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne yapılır.

Evlat edinmek isteyenin bekar ise 30 yaşından büyük, çocukla arasında en az 18 yaş fark olması gerekmektedir. Evli kişiler ise birlikte evlat edinmek zorundadır. Evli kişiler ancak en az beş yıldır evli olma ( yaş şartı bulunmamaktadır) veya her ikisinin de 30 yaşını doldurmuş olma ve çocukla aralarında en az 18 yaş fark olması (küçük olan eşi yaşı dikkate alınır) koşullarının birlikte gerçekleşmesi durumunda evlat edinebilir.

 

    İDARE HUKUKU YÖNÜNDEN

A.   Açılabilecek Davalar:

İdarenin yükümlülüklerine ilişkin olarak maddi ve manevi tazminat davaları açmak mümkündür. Devletin kamu hizmetlerinin yürütlmesine yönelik çeşitli sorumlulukları bulunmaktadır.

İdarenin Deprem ile ilgili Yükümlülükleri:

Deprem Öncesi Önlemler (Zemin Kontrolü, yapı izni tespiti, mevzuata aykırılık, kentsel dönüşüm gibi önleyici tedbir)

Deprem Ertesi Arama Kurtarma Faaliyeti (Kurtarma faaliyetinin süresinde yürütülmemesi, Kurtarma faaliyetinin niteliğinde yaşanan sorunlar)

Deprem Sonrası Gıda, Barınma, Sağlık, Ulaşım, Haberleşme Gibi Haklara Erişimin Sağlanması

B.   Dava Nerede ve Ne zaman Açılmalıdır?

Depremin bulunduğu yerde bulunan Belediye, Valilik, İçişleri Bakanlığı ve olabilecek idarelere zararın öğrenildiği tarihten itibaren 1 ve herhalde eylem tarihinden itibaren 5 yıl içinde ilgili idareye yazılı başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerekmektedir. Bu isteklerinin kısmen veya tamamen reddi halinde 30 gün içerisinde dava açılabilir.

C.   İdari Yargıda Açılacak Davalarda İspat

Deprem bölgesinde tutulan hasar tespit:

Deprem bölgesinde tutulan hasar tespit raporları, kurtarma faaliyetleri veya diğer kamu hizmetlerinin durumuna ilişkin tutulan tutanaklar, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları ve diğer meslek örgütlerinin hazırladığı somut bilgi içeren raporlar, ceza davalarında veya soruşturmalarda alınan ifadeler, varsa fotoğraf ve kamera kayıtları gibi delillerin sunulması gerekir. Bunlardan hasar tespit raporlarının sağlıklı ve gerçeğe uygun şekilde tutulması, fotoğraflarda zamanın belli olması özellikle önemlidir.

Ceza davasında yürütülen soruşturmanın idari davaya etkisi: Ceza yargısında verilen kararın, idari yargıda bir bağlayıcılığı bulunmamakla birlikte delil elde etmek bakımından idari yetkililere karşı yürütülen ceza yargısı önemli bir pozisyondadır.

İstenecek Tazminat Miktarı:

Oluşan zararın muhteviyatı ve kapsamı yapılacak bilirkişi incelemeleri sonucunda ortaya çıkacağından yargılama aşamasında bir defaya mahsus olan dava değerini artırma imkanından yararlanılarak, bilirkişi raporu sonucunda tazminat miktarı ortaya çıkacaktır.

Deprem Memurlarının Hakları:

7269 sayılı kanun 12. Maddesinde deprem felaketinde ölen malul kalan memurlar ile yine 657 sayılı yasaya göre memurlar ve mirasçılarına tazminat ikramiye avans gibi çeşitli yardımlar verilmesini hükme bağlamıştır.

Bu hakların memurlar tarafından istenmesi unutulmamalıdır. Öte yandan bazı kamu görevlileri açısından (ör: öğretmenler için İLKSAN’dan) ölüm veya yaralanma hâlinde verilecek tazminat ve çeşitli adlarla verilen ikramiyeler de ilgili idarelerden talep edilmelidir.

VERGİ HUKUKU YÖNÜNDEN

 

A.   Depremde Yok Olan Mallara İlişkin Emsal Bedel Tespiti

Yasalarımıza göre depremde malları yok olan ya da zarar gören vergi mükelleflerinin, mükellefler sağ değil ise mirasçılarının ‘’Emsal Bedel Takdiri’’ için idareye yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.

Başvuru Merci: Vergi Daireleri

Takdir komisyonlarının zararı belirlemesi neticesinde mükelleflerce ‘’zarar kaydı’’ yapılabilecektir.

B.   Amortismana Tabi Kıymetler İçin Amortisman Oran Tespiti

Otomobil, Kamyon, Makine, Bina, Alet, Mefruşat, Bilgisayar, Mobilya gbi iktisadi kıymetleri zarar gören mükelleflerin, bunlar sağ değil ise mirasçılarının; vergi dairesine yazılı başvurması ve ‘’fevkalade amortisman oranı’’ belirlenmesini istemeleri gerekmektedir.

C.   Deprem Nedeniyle Beyan Ve Ödemelerin Ertelenmesi

Mücbir sebep nedeniyle Bakanlık 31.7.2023 tarihine kadar Mücbir Sebep hali ilan etmiştir. Kanunun 15. Maddesine göre bu tarihe kadar süreler işlemeyecektir.

Bakanlık duyurusunda ödev ve ödeme süreleri15.8.2023 tarihine kadar ertelenmiştir.

D.   Vergi ve Cezaların Silinmesi

Vergi Usul Kanunu’na göre varlıklarının üçte birini yitirenlerin vergi ve cezaları zararla mütenasip olarak silinir.

Başvuru: Bakanlık

Tespit: Mahalli İdare Heyetleri

E.   Bağış ve Yardımların Gelirlerden İndirilmesi

7269 sayılı kanunun m. 45’e göre, depremden zarar görenlere yardımla görevli resmi komitelere makbuz karşılığı yapılacak bağış ve yardımlar gelir vergisi uygulamasında doğrudan gider yazılabilir. Diğer taraftan normal dönemler için de geçerli olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun m. 89/5’e göre genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi öğrenci yurdu vb. inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile m. 89/11’e göre Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar beyannamede bildirilecek gelirden indirilir.

 

     SAĞLIK HUKUKU YÖNÜNDEN

A.   Tıbbi Müdahalelere İzin Verilmesi

Kişinin ayırt etme gücünün yerinde değilse acil müdahaleler doğrudan uygulanır.

Kişi ergin değilse acil müdahahleler için hem velisinin hem kendisinin izni alınmalıdır. Basit tıbbi müdahaheleler için ergin olmayan kişinin kendisinin izni alınabilir.

B.   Sağlık Hizmetlerinin Sunulması

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 10. maddesi gereğince depremde zarar görenlerin tedavi edilmesi zorunludur ve bir ücrete tabi değildir.

C.   Ölümün Tespiti ve Ölünün Adli Muayenesi ile Kimliklendirilmesi

Deprem bölgesinde öleni teşhis edebilecek kişiler olmadığında ölenin kimliklendirilmesinde parmak izi, diş gibi bulgular özellikle önem taşır. Ölünün adli muayenesi Cumhuriyet Savcısı huzurunda bir hekim tarafından yapılır. Kimliği tespit edilemeyen ölülerin DNA örneklerinin, görüntülerinin alınarak uygun koşullarda saklanması daha sonra kimliklendirme yapılabilmesi için gereklidir.

Depremde doğmuş çocuklar için:

Deprem sırasında gerçekleşmiş bir doğumun ardından yenidoğanın öldüğü tespit edildiğinde yenidoğanın doğduğunda sağ mı ölü mü olduğunun belirlenmesi gereklidir. Yenidoğan sağ doğup öldüğü takdirde nüfus siciline doğum ve ölüm bildiriminde bulunulması gerekirken ölü doğduğu takdirde nüfus siciline kaydı gerçekleştirilmez. Ayrıca sağ kalan anne veya babanın hak sahipliği de buna göre belirlenir. Yaşama yeteneği olmasa da doğduğunda yaşam belirtileri göstermiş olduğu belirlenen bir yenidoğanın sağ doğduğu kabul edilir.

      AFETZEDELERE YIKILAN VEYA AĞIR HASAR GÖREN YAPILAR SEBEBİYLE KONUT VEYA İŞYERİ İÇİN SUNULAN DESTEKLER

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacakn Yardımlara Dair Kanun’un 29. maddesine göre yıkılan, yanan, ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel binalar ile imar planları gereğince kamulaştırılmasında zorunluluk bulunan yerlerdeki binalarda oturan ailelere “hak sahibi” olmaları şartıyla konut yaptırılır, kredi verilir veya evini yapana yardım edilir.

Hak Sahibi: Yıkılan veya ağır hasar gören ya da muhtemel afetlerden etkilenebilecek binalarla olan mülkiyet ilişkilerini belgeleyebilen ve yeniden yapılacak binalardan veya verilecek inşaat kredisinden yararlanabilen afetzededir.

Hak Sahipliği Başvurusu Nereye Yapılır: O yerin en büyük mülki amirliğince yapılan ilanda gösterilen yerlere hak sahipleri gerekli belgeleri teslim etmelidir.

Hak Sahipliği Başvurusu Ne Zaman Yapılır: O yerin en büyük mülki amirliğince yapılan ilanda gösterilen süre içerisinde başvuru yapılır

A.   Hak Sahibi Kabul Edilmeyen, Kredi Verilmeyen Durumlar

·         İnşaat ruhsatı almaksızın yapılan binaların sahiplerine

·         Kendisinin veya eşinin o yerde aynı cins hasarsız başka bir binası var ise

·         Mülkiyeti tüzel kişiye ait olana

·         Zorunlu deprem sigortası ile ilgili mevzuattan doğan kredi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, zorunlu deprem şigortasının yaptırılmadığının tespiti ile ortadan kalkar.

 

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BDDK),

Kahramanmaraş merkezli toplamda 10 ili etkileyen depremlerden etkilenen vatandaşlar için mevcut ve yeni kredilerde 6 Şubat’tan itibaren 6 ay boyunca vade ve taksit kolaylığı imkânı tanımıştır.

Buna göre, söz konusu illerde yerleşik kişilere yeni kullandırılacak veya yeniden yapılandırmaya tabi tutulacak konut, taşıt ve tüketici kredilerinin vadeleri, BDDK tarafından daha önce belirlenen sürelere tabi olmayacak ve ödemesiz dönemlerin uygulanması da dahil olmak üzere bankalarca belirlenebilecektir.

Öte yandan bu illerde yerleşik üye işyerlerince kredi kartları ile gerçekleştirilecek mal ve hizmet satımlarında da kredi kartları taksitlendirme süreleri de bir kata kadar artırılacaktır.

Borçlandırmalar

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 40. Maddesinde bu yasaya göre arsa olarak dağıtılan veya üzerinde bina inşa eidlen taşınmaz mallarla ilgili borçlanma usulleri ve faiz hükümleri öngörülmüştür.

Konut ve konut inşası ve sair yardımlar için yapılacak borçlandırmalar faizsizdir. Dükkân ve fırın gibi yerler için yapılacak borçlandırmalar ise yıllık % 4 faize tabidir.

Borçluların hesaplarına tahakkuk ettirilecek faizler, banka ve sigorta işlemleri vergisinden muaftır.

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 40. maddesinde bu yasaya göre arsa olarak dağıtılan veya üzerinde bina inşa edilen taşınmaz mallarla ilgili borçlanma usulleri ve faiz hakkında hükümler öngörülmüştür.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği (Bayındırlık ve İskân) Bakanlığınca o yerde borçlandırmanın ilanı tarihinden itibaren Bakanlıkça kabul edilebilir mazereti dışında 2 ay içerisinde borçlanmalarını yapmayanlarla, borçlanmasını yapmış olmasına rağmen binayı Bakanlıkça mahallinde yaptırılacak duyurudan itibaren 45 gün içinde teslim almayanların hak sahipliği kendiliğinden sona erer.

 

ADLİ MÜZAHERET (ADLİ YARDIMLAŞMA)

Vatandaşların bulundukları il veya ilçelerin bağlı olduğu barolara adli yardım talebiyle başvurarak kendilerine bir avukat tayin edilmesini istemeleri tavsiye edilir.

Avukatlık Kanunu 176 ila 180. Maddelerde Adli yardımlaşma başlığı altındaki hükümler bu konuyu düzenlemektedir. Ve başvurucuda yasadaki şartları taşıyanlardan peşin ücret alınmamaktadır.

Yine, yapı sahibi/maliki, yüklenici, müteahhit, şantiye şefi, yapı denetim şirket ile diğer özel hukuk kişileri ve sorumluları hakkında ceza mahkemelerindeki yargılamalarda yıkımdan zarar görenlere otomatik olarak vekil ataması yapılamamaktadır. Zira, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 234. maddesinde sayılan suçlar için zorunlu avukat ataması söz konusudur. Deprem, felaket vb. bu hükümde yer almamaktadır. Ancak, şikâyetçi/mağdur/katılan için, yukarıda belirtilen Avukatlık Kanunu hükümlerine göre Adli Müzaheret yolu kullanılabilmektedir.