İŞ GÜCÜ KAYBI TAZMİNATI HESAPLANIRKEN DEVRE BAŞI ÖDEMELİ BELİRLİ SÜRELİ RANT FORMÜLÜ UYGULANMAZ

İŞ GÜCÜ KAYBI TAZMİNATI HESAPLANIRKEN DEVRE BAŞI ÖDEMELİ BELİRLİ SÜRELİ RANT FORMÜLÜ UYGULANMAZ

Destekten yoksun kalma tazminatı, bir kişinin ölümüne neden olan bir olay sonucu, onun sağlığında maddi yardım ya da destek sağladığı kişilere ödenen bir tazminat türüdür. Bu tazminat, ölen kişinin desteğinden yoksun kalan aile bireyleri veya diğer bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, ölüm nedeniyle kaybettikleri maddi desteklerin telafi edilmesi amacıyla ödenir.

Destekten yoksun kalma tazminatı özellikle trafik kazaları, iş kazaları ve haksız fiiller sonucunda ortaya çıkan ölümler sonrasında gündeme gelir. Tazminatın miktarı belirlenirken, ölen kişinin yaşı, gelir düzeyi, destek verdiği kişilerin durumu gibi faktörler dikkate alınır. Bu tazminatın amacı, ölen kişinin yaşarken sağladığı ekonomik desteği kaybeden kişilerin mağduriyetini hafifletmektir. Peki destekten yoksun kalma tazminatı hesaplanırken hangi ölçü esas alınır ? Yargıtay ilgili kararında Anayasa Mahkemesinin 17.07.2020 tarihli ve 2019/40 Esas, 2020/40 Karar sayılı iptal kararı sonrası, ZMSS Genel Şartlar ve ekindeki cetvellerle getirilen ve iş gücü kaybı tazminatının hesaplanmasında uygulama alanı bulan %1,8 teknik faiz ile devre başı ödemeli belirli süreli rant formülünün uygulanmasının artık mümkün olmadığı yönünde karar vermiştir.

Yargıtay 17.10.2024 tarihli kararı şu şekildedir;

“…Trafik kazası sonucu ölen ve buna dayalı olarak destekten yoksun kalma tazminatı isteminde bulunan hak sahiplerinin gerçek zararının belirlenmesi için desteğin ve hak sahiplerinin bakiye ömürlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Gerçek zarar hesabı, özü itibariyle varsayımlara dayalı bir tespit olduğundan gerçeğe en yakın verilerin kullanılması esastır. Bu nedenle yapılan bilimsel çalışmalar sonucu “TRH 2010” adı verilen “Ulusal Mortalite Tablosu” hazırlanmış olup bu tablonun ülkemize özgü ve güncel verileri içermesi ve yargı mercileri arasında tazminat hesabında birliğin sağlanması açısından Dairemizce de tazminata esas bakiye ömür sürelerinin belirlenmesinde TRH 2010 Yaşam Tablosu’nun kullanılmasının uygun olacağına karar verilmiştir.
Öte yandan Anayasa Mahkemesinin 17.07.2020 tarihli ve 2019/40 Esas, 2020/40 Karar sayılı kararıyla 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90 ıncı maddesindeki Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (ZMMS) Genel Şartlar’a yapılan atıf hükmü iptal edilmiştir. Söz konusu iptal kararı sonrası, ZMSS Genel Şartlar ve ekindeki cetvellerle getirilen ve iş gücü kaybı tazminatının hesaplanmasında uygulama alanı bulan %1,8 teknik faiz ile devre başı ödemeli belirli süreli rant formülünün uygulanması artık mümkün değildir. Tazminatın, %1,8 teknik faiz uygulanmadan, Yargıtay’ın yerleşik uygulamaları ile kabul edilen progresif rant formülü kullanılarak hesaplanması gerekir.
Somut olayda; davacının hak kazanabileceği destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanması için alınan ve Uyuşmazlık Hakem Heyeti ve İtiraz Hakem Heyeti tarafından da karara esas kabul edilen aktüer raporunda; TRH 2010 Yaşam Tablosu’na göre ve % 1,8 teknik faiz uygulanarak tazminat hesabı yapıldığı; hakem heyetlerince de bu hesaba göre karar verildiği anlaşılmaktadır. Dairemizin yerleşik uygulamaları gereği, hesaplamada TRH 2010 Yaşam Tablosu’nun kullanılması yerinde olmakla birlikte %1,8 teknik faiz ve işleyecek devre bakımından “devre başı ödemeli belirli süreli rant” yöntemi kullanılması doğru olmamıştır.
Açıklanan nedenlerle; TRH 2010 Yaşam Tablosu’na göre muhtemel bakiye ömür süresinin belirlenmesi, %1,8 teknik faiz uygulanmadan ve işleyecek devre bakımından progresif rant formülü kullanılmak suretiyle tazminatın belirlenmesi için bilirkişiden ek rapor alınıp oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirmeyle yazılı biçimde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

 (Yargıtay 2024/8872 E. 2024/9821 K. 17.10.2024 T.)

Destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmek için TBK’nın aradığı şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Örneğin yaralanan veya vefat eden kişinin çocuklarının bu tazminatı talep edebilmeleri belirli yaş şartına bağlanmıştır. Bu sebeple bu tarz durumlarda alanında uzman bir avukat yardımıyla sürecin yürütülmesi hak kaybı yaşanmaması açısından büyük önem taşımaktadır.

Stj. Av. Gaye AMİKLİOĞLU & Av. Selçuk ENER