Tazyik Hapsi

Tazyik hapsi bir diğer adıyla hapsen tazyik uygulamada sık sık duyduğumuz bir yaptırım türüdür. Hapsen tazyik İİK ve bazı özel kanunlarda düzenlenmiştir. Hapsen tazyik, bir kimsenin yerine getirmesi gereken yükümlülükleri yerine getirmediği takdirde o yükümlülükleri yerine getirmeye zorlayan kısa süreli hapis cezasıdır. Bu yaptırımın amacı da diğer yaptırımlar gibi kamu düzenini korumaktır.

                                                                                                                                             

“Hapsen tazyik yaptırımında amaç, bir yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak olduğundan, alt sınırdan belli bir ceza belirlenmesi gerekmemekte, yükümlülük yerine getirilene kadar ve en çok 3 ay süreyle kişinin yükümlülüğüne uygun davranması için zorlanması söz konusu olmaktadır. Bu nedenle kararda belli bir sürenin öngörülmesi, yaptırımın bu niteliğine aykırı olacaktır.”

(Yargıtay 19. CD 2018/3102 E. 2018/5322 K.  02.05.2018 T.)

                                                                                                                                             

 

Hapsen tazyik şikayet ile vukuu bulur. Tazyik hapsi dilekçesi verilmesi ile şikayet gerçekleşir. Şikayet üzerine yargılaması icra takibinin yapıldığı yerdeki icra ceza mahkemeleri tarafından gerçekleştirilir. Şikayet ile duruşma günü verilir. Her ne kadar icra ‘’ceza’’ mahkemeleri yetkili olsa da bu duruşmalarda Savcılık makamı bulunmaz. Taraflar yalnızca şikayetçi ve hakkında hapsen tazyik istenen şikayet olunandır. Yapılan yargılamada da delil sunulabilir ve tanık dinletilebilir.

 

Hapsen Tazyik Hangi Hallerde İstenebilir?

Hapsen tazyik İİK ve Ailenin Korunması ve Kadına karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’da düzenlenmiştir. Bunlardan en sık karşılaşılan haller:

• İİK Madde 76 - Mal beyanında bulunmayan borçlu, alacaklının talebi üzerine beyanda bulununcaya kadar icra mahkemesi hakimi tarafından bir defaya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunur. Ancak bu hapis üç ayı geçemez.

                                                                                                                                             

‘’…borçlu sanığa usulüne uygun olarak 07/10/2020 tarihinde ödeme emri tebliğ edilmesine rağmen, yasal 7 günlük süre zarfında mal bildiriminde bulunmadığının anlaşılması karşısında, borçlu sanığın 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 76. maddesi gereğince hapsen tazyikine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediği…’’

(Yargıtay 12. HD 2021/10932 E. 2022/108 K. 11.01.2022 T.)

                                                                                                                                             

 

• Nafaka Borcunun Ödenmemesi: Nafaka ödemekle yükümlü kişi, nafaka borcunu ifa etmediği takdirde, nafaka alacaklısının icra takibi başlatması ve ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesiyle birlikte şikayet ile hapsen tazyik yaptırımıyla karşılaşabilir.

 

• Ödeme Taahhüdünün İhlal Edilmesi: Borçlu kimse borcundan dolayı icra dairelerine borcu ödeyeceğini taahhüt ederek borcunu taksitlendirerek ödeme imkanına sahiptir. Ancak taahhüt edilmiş olmasına rağmen borçlar ödenmediği takdirde 3 aya kadar hapsen tazyik yaptırımıyla karşılaşabilir.

 

• Çocuk Teslimi Emrine Karşı Gelme: Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişi hakkında şikâyet üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir.

 

                                                                                                                                             

‘’…Çocuğun velâyetlerinin geçici olarak tedbiren katılana verildiği, katılan ile sanık arasında boşanma davasının sürdüğü, bu durumda sanığın çocuk üzerindeki velâyet hakkının devam etmesi sebebi ile eyleminin TCK.nın 234/1. maddesinde öngörülen suçun unsurlarını oluşturmadığı, 2004 sayılı İİK.nın 341. maddesi uyarınca sanık hakkında hapsen tazyik kararına konu olabilir…’’

 

(Yargıtay 14. CD 2012/10947 E. 2013/2121 K. 04.03.2013 T.)

                                                                                                                                             

 

Hapsen Tazyik Kararına Karşı Başvuru Yolları

İcra ceza mahkemelerinde verilen hükümlerde genel olarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kanun yollarına ilişkin hükümleri uygulanmaktadır. Ancak Hapse Tazyik konusuna ilişkin hükümler bu hükümlerin dışında kalmaktadır. İstisnai olarak hapsen tazyik kararlarına karşı ancak tefhim veya tebliğden itibaren yedi gün içerisinde itiraz edilebilir.

                                                                                                                                             

‘’…Mal beyanında bulununcaya kadar hapsen tazyik suçundan sanık Osman Yıldırım'ın hapsen tazyik isteğinin reddine karar verilmiş, hüküm yasal süresi içerisinde şikayetçi vekili tarafından temyiz edildiğinden Yargıtay C.Başsavcılığının temyiz isteminin reddine karar verilmesi istemli tebliğnamesiyle dosya Daireye gönderilmiş olmakla, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okunarak GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Şikayet hapsen tazyik isteğine ilişkin olup, evrak üzerinde karar verilmesi gerekirken duruşma açılıp yargılama yapılması isabetsizdir. Ancak, "hapsen tazyik isteğinin reddi" hakkındaki kararın temyiz kabiliyeti bulunmayıp itirazı kabil kararlardan olduğundan müşteki vekilinin yerinde görülmeyen temyiz isteminin CMUK.nun 317 ve İİK.nun 365. maddeleri uyarınca istem gibi REDDİNE 5.5.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi…’’

 

(Yargıtay 16. HD 2004/4445 E. 2004/6779 K. 05.05.2004 T.)

                                                                                                                                             

Hapsen Tazyikte Zamanaşımı

 

İİK Madde 347 uyarınca şikayet süresi 3 aydır. Hapsen tazyike ilişkin zamanaşımı süresi İİK Madde 354 uyarınca mahkemece verilen kararın kesinleşmesinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabiidir.

Sonuç olarak bakıldığında hapsen tazyik kişinin yerine getirmesi gereken yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı kişinin hürriyetini bağlayarak bu yükümlülüklerini yerine getirmesi amacıyla uygulanan bir yaptırımdır. Kişinin hürriyetini bağlayacağı bir yaptırım olması sebebiyle özellikle alanda uzman avukatlara danışmakta ve süreci beraber yönetmekte fayda vardır.